Wat verwacht je van een therapie? Meer over Procesgerichte Interactieve Therapie.

Wat moet therapie doen? Wie ben je als therapeut? Wat verwacht je van je cliënten? En wat verwacht je van jezelf als therapeut?

Er is niet één goed antwoord op deze vraag. Je kunt deze vraag vanuit verschillende perspectieven beantwoorden en dan krijg je verschillende antwoorden die allemaal ok zijn. Het antwoord wat je hieronder leest is niet het juiste antwoord, maar een antwoord dat bij mij past. Misschien past het ook bij jou?

Interactie als uitgangspunt

Procesgerichte Interactieve Therapie (PiT) neemt als uitgangspunt de interactie. Dat is de interactie met jezelf en je omgeving. De therapeut is onderdeel van de omgeving van de cliënt. De cliënt interacteert met de therapeut als geheel, dus niet alleen met de methodes die de therapeut weet, maar met de hele therapeut. Alles wat de therapeut doet en is, daar interacteert de cliënt mee. Zodoende is de therapeut de interventie. Jij bent de interventie voor je cliënt.

Dit vormt de basis van PiT. De interventies, methodes, wetenschappelijke theorieën, gedragsanalyses, alles tot aan de wetenschapsfilosofie aan toe, zijn hier op gebaseerd. Dat betekent dat dit alles je helpt in de interactie met je cliënt.

Wat verwacht ik niet van de cliënt?

Zo kan je vanuit de wetenschappelijke theorie niet verwachten van je cliënt dat hij zomaar gaat veranderen. Zijn huidige gedrag is gebaseerd op vele, vele, interacties met anderen (de ouders, broers, zussen, school, vrienden, onbekenden, samenleving, cultuur, etc.) Het gedrag heeft een functie, een reden. Wat de functie is van het gedrag heeft te maken met deze eerdere interacties. Dit noemen we de leergeschiedenis van de cliënt. Vanuit hier is het niet logisch dat gedrag zich snel ombuigt met zo een lange leergeschiedenis. We verwachten dat dit langzaam gaat.

Wat moet therapie doen?

Wat ik, vanuit PiT, verwacht van therapie, is dat iemand, in contact met mij, dichter bij zichzelf kan komen en vanuit zichzelf keuzes kan maken die wellicht beter bij diegene passen. Meestal komen cliënten niet met deze vraag binnen: ‘Kan je me helpen dichter bij mezelf te komen?’ Nee, meestal komen ze binnen met een probleem, wat ze opgelost willen hebben. Vaak is het achterliggende idee: ik ben nu niet ok, maar als mijn probleem is opgelost ben ik dat wel. Dit klinkt in eerste instantie heel logisch. Alleen, wat blijkt in veel gevallen, zelfs als het probleem is opgelost, dan nog is de persoon in kwestie niet ok. Het probleem is dat de cliënt zichzelf op een diep niveau niet ok vindt. Wat ik doe in therapie is dat ik de persoon, met zijn probleem, ok vind. De cliënt hoeft voor mij niet te veranderen. Paradoxaal genoeg, is het makkelijker om te veranderen als je ok bent, dan om te veranderen omdat je niet ok bent. Als je wil kan je het volgende doen, om het te ervaren wat ik bedoel:

Zeg tegen jezelf: Ik ben ok en ik kan het anders doen.

Voel even goed wat je voelt. Herhaal hem nog eens en sluit eventueel je ogen om contact te maken met je gevoel en deze zin.

Zeg nu tegen jezelf: Ik ben niet ok, en ik moet het anders doen.

Voel nu hoe dit voelt. Ook hier kan je hem nog eens herhalen en je ogen sluiten.

Voelde het anders? Ik weet niet precies wat jij voelt, maar als ik dit doe, dan voel ik bij de eerste zin een rust en vanuit deze rust kan ik bewegen. Bij de tweede zin voel ik onrust en moet ik bewegen, ik wil hollen, rennen naar het punt dat ik wel ok ben. Ik wil je hiermee laten zien dat veranderen makkelijker is als het vanuit een ‘ik ben ok’ komt, dan een ‘ik ben niet ok’. Nu is het alleen dat deze ‘ik ben niet ok’ van de cliënt niet zo makkelijk om te buigen is. Dit is een heel verhaal wat de cliënt over zichzelf vertelt over wie hij is en wie de ander is. Zijn ‘ik ben niet ok’- verhaal is zijn sociale kompas, zonder dat weet de cliënt niet meer hoe hij zich naar anderen en naar zichzelf moet verhouden. Dat kan heel beangstigend zijn. Daarom is het belangrijk om in kaart te brengen op welke manier we invloed kunnen uit oefenen op dit verhaal, zodat we het langzaam(!) dit dynamische verhaal kunnen veranderen. De wetenschappelijke theorie: de Relational Frame Theory (RFT) geeft hier de mogelijkheid toe. Dit is een theorie die inzichtelijk maakt hoe taal en gedrag samenhangen. Op basis daarvan weet je wat je ingang kan zijn in het verhaal van je cliënt.

Wat verwacht ik van mezelf als therapeut

Ik verwacht dat ik hier bij de cliënt kan zijn, waar de cliënt nu is. Ik verwacht dat ik de cliënt, langzamerhand kan uitnodigen in het contact met mij. Hiervoor is het nodig dat ik bij mezelf kan zijn in het contact met mijn cliënt. Zodoende is zelfzorg voor de therapeut essentieel. Daarnaast verwacht ik van mezelf dat ik inzicht kan krijgen vanuit mijn hoofd en mijn hart waarom de cliënt doet wat hij doet. Ik wil het begrijpen waarom de cliënt doet wat hij doet en daar helpt de RFT mij bij. En ik wil gevoelsmatig snappen, wat het betekent om met het verhaal van de cliënt te leven, zodat ik ook op dit niveau contact kan maken met de cliënt.

Wat verwacht ik wel van de cliënt?

Op korte termijn verwacht ik niks van mijn cliënt, dat deze er is, is genoeg. Op lange termijn verwacht ik dat de cliënt zijn probleem niet hoeft op te lossen om ok te zijn. Dat hij ook met zijn probleem ok kan zijn en vanuit daar het probleem anders kan aanpakken. Dit is namelijk de kant die ik op beweeg en een cliënt kan daarin meebewegen, of niet. Ik heb er ook begrip voor dat een cliënt niet beweegt. Ik wil ook nooit zeggen dat mijn manier van therapie geven de beste of de enige valide is. Sommige therapieën leggen meer focus op het problemen kunnen oplossen, dat zou ook kunnen werken. Als de cliënt een dergelijke therapie wil, dan stuur ik ze met liefde door naar een collega die op die manier werkt. Ik kan niet zo werken, omdat ik daar niet in geloof. Daarom verwacht ik impliciet op de lange termijn van mijn cliënten dat ze hun problemen niet hoeven op te lossen om ok te zijn.

Wil je nou meer weten over RFT, ik doe de hele theorie uit de doeken in een blogreeks. Het eerste artikel kan je hier lezen en een overzicht van de artikelen in deze reeks kan je hier vinden. Als wil meer wil weten over RFT en hoe je RFT kan toepassen in de praktijk, om bijvoorbeeld op gevoelsniveau contact te maken met het verhaal van je cliënt, volg dan de RFT workshop.

Wil je Procesgerichte Interactieve Therapie leren, met alles erop en eraan? Schrijf je dan in voor de 3-jarige opleiding.